Dzik euroazjatycki (Sus scrofa) to gatunek dużego, lądowego ssaka łożyskowego z rodziny świniowatych. Jest jedynym przedstawicielem dziko żyjących świniowatych w Europie i przodkiem świni domowej. Gatunek ten określany jest jako zwierzyna czarna, która przez długi czas w Polsce nie podlegała ochronie sezonowej. Dzik jest popularnym zwierzęciem łownym, ale również pożytecznym dla ekosystemu leśnego, m.in. poprzez redukcję liczby larw owadzich szkodników zimujących w ściółce czy spulchnianie gleby. Jednak liczba wolnożyjących przedstawicieli gatunku podlega regulacjom łowieckim ze względu na szkody wyrządzane przez nie na polach uprawnych.
Kluczowe wnioski
- Dzik euroazjatycki to duży, lądowy ssak z rodziny świniowatych.
- Gatunek ten nie był przez długi czas chroniony sezonowo w Polsce.
- Dziki są popularnymi zwierzętami łownymi, ale także pożytecznymi dla ekosystemu leśnego.
- Nadmierna liczba dzików powoduje szkody na polach uprawnych, dlatego podlega regulacjom łowieckim.
- Dziki charakteryzują się dużą różnorodnością w zakresie masy ciała, w zależności od wieku, płci i środowiska.
Charakterystyka dzika euroazjatyckiego
Dzik to duży ssak o krępej budowie, z silnie rozwiniętą przednią częścią ciała i wyraźnie niższym zadem. Przeciętnie osiąga 1,1–1,5 m długości ciała, a największe osobniki do 2 m. Na krótkiej, grubej i muskularnej szyi osadzony jest klinowaty łeb o małej mózgowioczaszce i dużej trzewioczaszce. Oczodół jest otwarty, bez pierścienia kostnego. Przed oczami zlokalizowana jest długa trąba (gwizd) zakończona chrzęstną płytką nosowo-wargową (tzw. tabakiera). Wysoko osadzone, trójkątne uszy są silnie owłosione, a oczy małe i brunatne. Silne, czteropazurkowe nogi mają palce środkowe większe i dłuższe od palców zewnętrznych. Na końcu stosunkowo długiego ogona znajduje się pęk długich włosów (chwost). Skóra dzika jest pokryta czarną, szarą lub brązowoczerwonawą szczeciną oraz gęstymi włosami wełnistymi.
Między samcami (odyńcami) a samicami (lochami) występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Samce są znacznie większe od samic – długość ciała odyńców waha się od 90 do 200 cm, a wysokość w kłębie od 55 do 110 cm. Masa ciała dorosłych samców może wynosić od 54 do nawet 320 kg, podczas gdy lochy ważą od 35 do 140 kg. U starszych samców bardzo rozrastają się kły górne, które krzyżują się z dolnymi, tworząc niebezpieczny oręż tego zwierzęcia.
| Cecha | Samce (odyńce) | Samice (lochy) |
|---|---|---|
| Długość ciała | 90 – 200 cm | Brak danych |
| Wysokość w kłębie | 55 – 110 cm | Brak danych |
| Masa ciała | 54 – 320 kg | 35 – 140 kg |
| Uzbrojenie | Długie, krzyżujące się kły | Mniejsze kły |
Biotop i tryb życia
Dzik środowisko życia dzika jest eurytopem, unikającym jedynie terenów otwartych i górskich. Zasiedla głównie obszary o dużej lesistości, gdzie znajduje biotop dzika pożywienie i schronienie. Idealnym siedliskiem dla niego są lasy liściaste i lasy mieszane. Zwierzęta te żyją w grupach rodzinnych zwanych watahy dzików, w skład których wchodzą samice oraz ich młode (warchlaki). Watahy mogą liczyć od kilku do nawet kilkudziesięciu osobników. Samce natomiast najczęściej bytują samotnie. W ciągu dnia dziki odpoczywają w legowiskach lub tarzają się w błocie, a wieczorem wyruszają na tryb życia dzika żer, często wychodząc z lasu na pola uprawne. Potrafią pływać i pojawiają się na jeziornych oraz rzecznych wyspach. Dziki są agresywne, zwłaszcza lochy broniące młodych.
Ile waży dzik?
Waga dzików zależy od wielu czynników, takich jak wiek, płeć, a także środowisko, w jakim żyją. Młode warchlaki w pierwszym roku życia ważą do około 50 kg. Z kolei dojrzałe samice (lochy) osiągają masę 35-140 kg, natomiast dorosłe samce (odyńce) mogą ważyć nawet 320 kg. Osobniki zamieszkujące tereny dobrze zalesione i obfitujące w pożywienie są zazwyczaj cięższe od tych żyjących na terenach otwartych. Wpływ na masę ciała ma również dieta dzików – osobniki żywiące się głównie pokarmem zwierzęcym ważą więcej niż te, które odżywiają się głównie pokarmem roślinnym.
Pożywienie i żerowanie
Dzik jest wszystkożercą, a w jego diecie znajdują się m.in. żołędzie, orzechy bukowe, kłącza roślin, grzyby, dżdżownice, owady, gryzonie oraz padlina. Chętnie żeruje także na uprawach rolnych, zwłaszcza tych z roślinami bulwiastymi, powodując tym samym znaczne szkody. Nierzadko poszukuje pokarmu przez głębokie rycie i przekopywanie gleby swoimi wydłużonymi ryjami (gwizdami).
Osobniki, których dieta obfituje w białko zwierzęce, są zazwyczaj cięższe niż te żywiące się głównie pokarmami roślinnymi. Dziki pełnią ważną rolę w ekosystemie, m.in. poprzez redukcję liczebności szkodników, jednak ich nadmierna populacja stanowi problem dla rolników.
| Pokarm | Częstotliwość występowania | Wpływ na masę ciała |
|---|---|---|
| Żołędzie, orzechy bukowe | Często | Umiarkowany |
| Kłącza roślin, grzyby | Często | Umiarkowany |
| Dżdżownice, owady | Często | Umiarkowany |
| Gryzonie, padlina | Sporadycznie | Wysoki |
| Rośliny uprawne | Często | Wysoki |
Wniosek
Dzik euroazjatycki to gatunek dużego, lądowego ssaka łożyskowego, charakteryzujący się imponującymi rozmiarami. Samce mogą ważyć nawet ponad 300 kg, podczas gdy samice osiągają masę do 140 kg. Młode warchlaki w pierwszym roku życia ważą do około 50 kg. Na wagę dzika wpływa wiele czynników, takich jak środowisko, w którym żyje, oraz skład jego diety. Osobniki zamieszkujące tereny bogate w pożywienie są zazwyczaj cięższe od tych żyjących na otwartych przestrzeniach.
Dziki, będąc wszystkożercami, odgrywają ważną rolę w ekosystemie, m.in. przyczyniając się do redukcji liczby szkodników. Jednak nadmierna liczebność tych zwierząt może stanowić problem dla rolników ze względu na szkody wyrządzane w uprawach. Dlatego populacja dzików podlega regulacjom łowieckim.
Podsumowując, dzik euroazjatycki to gatunek o znaczeniu ekologicznym, ale równocześnie zagrożeniu związanym z jego nadmierną populacją. Zrozumienie charakterystyki tego zwierzęcia oraz jego roli w ekosystemie jest kluczowe dla właściwego zarządzania populacją dzików i minimalizacji szkód przez nie powodowanych.
