Mądziak malinowy (Mutinus ravenelii) to grzyb z rodziny sromotnikowatych, pochodzący z Ameryki Północnej. Do Europy dotarł pod koniec XIX wieku, a do Polski po raz pierwszy zaobserwowano go w Krakowie w 1965 roku. Należy do grupy wnętrzniaków, czyli grzybów o owocniku osłoniętym okrywą (perydium), wewnątrz której znajduje się część płodna. Dotychczas opisano około 10 gatunków mądziaków, z których w Europie, poza mądziakiem malinowym, występują jeszcze dwa inne gatunki: mądziak psi i mądziak śliczny. Mądziak malinowy to grzyb niejadalny, wcześniej objęty ochroną w Polsce, jednak ze względu na to, że jest gatunkiem obcym i ekspansywnym, w 2004 roku został z tej listy usunięty.
Kluczowe Wnioski
- Mądziak malinowy to grzyb z rodziny sromotnikowatych, pochodzący z Ameryki Północnej
- Do Europy i Polski dotarł w XX wieku
- Należy do grupy wnętrzniaków z charakterystycznym owocnikiem osłoniętym okrywą
- Grzyb niejadalny, wcześniej objęty ochroną w Polsce
- Obecnie uważany za gatunek obcy i ekspansywny
Czym jest Mądziak Malinowy?
Mądziak malinowy to grzyb należący do rodziny sromotnikowatych. Jest to gatunek pochodzący z Ameryki Północnej, który pod koniec XIX wieku rozprzestrzenił się w Europie. Do Polski trafił w latach 60. XX wieku, a pierwsze stanowisko zaobserwowano w Krakowie w 1965 roku. Mądziak malinowy jest grzybem niejadalnym, wcześniej objętym ochroną w Polsce, jednak ze względu na to, że jest gatunkiem obcym i ekspansywnym, w 2004 roku został z tej listy usunięty. Obecnie znanych jest około 50 potwierdzonych stanowisk występowania tego grzyba w naszym kraju, głównie w południowej i centralnej części Polski.
| Cecha | Opis |
|---|---|
| Rodzina | Sromotnikowate |
| Pochodzenie | Ameryka Północna |
| Pojawienie się w Europie | Koniec XIX wieku |
| Pojawienie się w Polsce | Lata 60. XX wieku |
| Stanowiska w Polsce | Około 50, głównie na południu i w centrum |
| Status ochronny w Polsce | Wcześniej chroniony, obecnie usunięty z listy |
| Jadalność | Niejadalny |
Charakterystyczny Wygląd Mądziaka Malinowego
Mądziak malinowy ma bardzo charakterystyczny wygląd. Owocniki są początkowo zamknięte w skórzastym jajku o wymiarach około 30 x 20 mm. Niedojrzałe owocniki zazwyczaj są przynajmniej częściowo zanurzone w ziemi i przypominają białawe do różowawego lub fioletowawego „jajko”. Po przecięciu odsłaniają cuchnący owocnik w galaretowatej substancji.
Dojrzały owocnik mądziaka malinowego może osiągnąć maksymalnie 15 cm długości, jednak zwykle dochodzi do 6–8 cm. Ma cylindryczny trzon, zakończony naparstkowym kapeluszem koloru malinowego do malinowoczerwonego, szczyt pokryty oliwkowozieloną, śluzowatą masą zarodnikonośną. Część trzonu pod masą zarodnikonośną jest biała z odcieniem malinowym lub zupełnie biała.
Nieprzyjemny Zapach Przywabiający Owady
Mądziak malinowy charakteryzuje się bardzo nieprzyjemnym zapachem padliny lub zgniłej kapusty, który można wyczuć z kilku metrów. Ta nieprzyjemna woń ma specjalne zadanie – zwabia muchy padlinożerne. Owady te siadając na owocniku mądziaka malinowego, zabierają ze sobą zarodniki grzyba i roznoszą je na znaczne odległości.
Chętnie i bez szkody zjadają owocniki także psy. Ze względu na swój nieprzyjemny zapach mądziak malinowy jest omijany przez grzybiarzy szerokim łukiem, chociaż w niektórych krajach azjatyckich młode owocniki w postaci jaj są uznawane za rarytas.
Mądziak Malinowy w Polskich Lasach
W Polsce mądziak malinowy jest stosunkowo nowym grzybem, który pojawił się w latach 60. XX wieku. Pierwsze stanowisko zaobserwowano w Krakowie, a następnie grzyb zaczął rozprzestrzeniać się w różnych regionach kraju, głównie w południowej i centralnej części. Do tej pory w Polsce opisano kilkadziesiąt miejsc, w których wystąpił mądziak malinowy, jednak rzeczywista liczba stanowisk jest prawdopodobnie znacznie wyższa.
Grzyb ten preferuje siedliska przekształcone przez człowieka, takie jak parki, ogrody czy nieużytki, rzadziej spotykany jest w lasach, gdzie znajduje się około 35% wszystkich stanowisk. Mądziak malinowy w Polsce jest uznawany za gatunek rzadki.
Interakcje z Innymi Organizmami
Mądziak malinowy wchodzi w różnorodne interakcje z innymi organizmami. Jego nieprzyjemny zapach przyciąga muchy padlinożerne, które roznoszą zarodniki grzyba na duże odległości. Owocniki mądziaka są chętnie i bez szkody zjadane przez psy. Natomiast inne zwierzęta gospodarskie, takie jak bydło czy konie, zwykle unikają tego grzyba ze względu na jego odrażający zapach.
Dla ludzi mądziak malinowy nie jest niebezpieczny, jednak może wywoływać reakcje alergiczne u osób, które wcześniej doświadczały objawów uczulenia na grzyby czy pleśń. Kontakt z zarodnikami mądziaka może prowadzić do wystąpienia kaszlu, kataru lub nawet astmy.
Wniosek
Mądziak malinowy to intrygujący, ale i dość obrzydliwy grzyb, który w ostatnich dekadach rozprzestrzenił się w Polsce, docierając do naszego kraju z Ameryki Północnej. Charakteryzuje się on bardzo nietypowym wyglądem, przypominającym męski organ płciowy, oraz nieprzyjemnym zapachem zgnilizny, który przyciąga muchy padlinożerne. Chociaż grzyb ten nie jest trujący, może wywoływać reakcje alergiczne u ludzi.
W Polsce mądziak malinowy występuje stosunkowo rzadko, głównie w rejonach przekształconych przez człowieka, takich jak parki i ogrody. Jest to ciekawy przykład ekspansywnego gatunku, który stopniowo zasiedla nowe obszary, wzbogacając różnorodność grzybów w naszych lasach i miejskich ekosystemach.
Mądziak malinowy to intrygujący, ale i dość obrzydliwy grzyb, który w ostatnich dekadach rozprzestrzenił się w Polsce, docierając do naszego kraju z Ameryki Północnej. Charakteryzuje się on bardzo nietypowym wyglądem, przypominającym męski organ płciowy, oraz nieprzyjemnym zapachem zgnilizny, który przyciąga muchy padlinożerne. Chociaż grzyb ten nie jest trujący, może wywoływać reakcje alergiczne u ludzi. W Polsce mądziak malinowy występuje stosunkowo rzadko, głównie w rejonach przekształconych przez człowieka, takich jak parki i ogrody. Jest to ciekawy przykład ekspansywnego gatunku, który stopniowo zasiedla nowe obszary, wzbogacając różnorodność grzybów w naszych lasach i miejskich ekosystemach.
