Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum Pers.) to gatunek grzyba z rodziny purchawkowatych (Lycoperdaceae). Ma kulisty, później gruszkowaty owocnik o wysokości 3-7 cm i średnicy 2-4 cm, pokryty stożkowatymi, ostro zakończonymi kolcami. Młode owocniki są białe, dojrzałe – ochrowe lub brązowe. Owocnik na szczycie pęka, uwalniając ogromną ilość zarodników. Gatunek kosmopolityczny, występuje na całej kuli ziemskiej, w tym nawet w Grenlandii i na Islandii. W Polsce jest bardzo pospolity, rośnie w lasach, zaroślach i na spróchniałych pniach.
Kluczowe Wnioski
- Purchawka chropowata to interesujący gatunek grzyba, powszechnie występujący w ekosystemach leśnych w Polsce.
- Młode owocniki tego grzyba są jadalne i charakteryzują się wysokimi walorami odżywczymi oraz smakowymi.
- Purchawka chropowata może być wykorzystywana do bioakumulacji metali ciężkich i oczyszczania zanieczyszczonych wód.
- Ze względu na powszechne występowanie i znaczenie w ochronie przyrody, warto chronić populacje tego gatunku.
- Purchawka chropowata jest popularnym obiektem grzybobrania w Polsce.
Systematyka i Nazewnictwo
Purchawka chropowata (Lycoperdon perlatum Pers.) należy do królestwa grzybów, typu podstawczaków, klasy pieczarniaków, rzędu pieczarkowców i rodziny Lycoperdaceae. Jej nazwa naukowa to Lycoperdon perlatum Pers. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był również jako prochówka kolczysta, purchawka chropawa, purchawka chropowa rozszerzona i purchawka perełkowata. Nazwę polską temu grzybowi nadał Franciszek Błoński w 1889 roku.
Systematyka | Nazewnictwo |
---|---|
Królestwo: Grzyby | Nazwa naukowa: Lycoperdon perlatum |
Typ: Podstawczaki | Nazwy polskie: purchawka chropowata, prochówka kolczysta, purchawka chropawa, purchawka chropowa rozszerzona, purchawka perełkowata |
Klasa: Pieczarniaki | Autor nazwy polskiej: Franciszek Błoński (1889) |
Rząd: Pieczarkowce | |
Rodzina: Lycoperdaceae |
Morfologia Purchawki Chropowatej
Owocnik purchawki chropowatej jest maczugowaty lub gruszkowaty, o wierzchołku zaokrąglonym lub z garbkiem. Pokryty jest brodawkowatymi kolcami, które po dotknięciu łatwo odłamują się. Wnętrze dojrzałego owocnika to ogromna ilość zarodników, które wydostają się na zewnątrz przez pękający na szczycie otwór. Dolna część owocnika to podglebie, które początkowo jest białe, a później ciemnieje i zamienia się w glebę. Zarodniki mają barwę oliwkową, są kuliste, przeźroczyste i słabo brodawkowane. Włośnia jest elastyczna i żółtobrązowa.
Cecha | Opis |
---|---|
Owocnik | Maczugowaty lub gruszkowaty, o zaokrąglonym lub garbkatym wierzchołku, pokryty brodawkowatymi kolcami |
Zarodniki | Oliwkowe, kuliste, przeźroczyste, słabo brodawkowane |
Włośnia | Elastyczna, żółtobrązowa |
purchawka chropowata – Występowanie i Siedlisko
Purchawka chropowata to gatunek kosmopolityczny, występujący na całej kuli ziemskiej, nawet w subarktycznych rejonach Grenlandii i subalpejskich rejonach Islandii. W Polsce jest bardzo pospolita, rosnąc w lasach iglastych, liściastych i mieszanych, a także na łąkach, pastwiskach, wrzosowiskach i w przydrożnych zaroślach. Czasami można ją spotkać na spróchniałych pniach.
Purchawka chropowata występuje od lata do późnej jesieni, pojedynczo lub gromadnie, wzbogacając ekosystemy leśne. Jej obecność świadczy o zdrowych, stabilnych lasach, będących domem dla wielu innych gatunków grzybów oraz roślin i zwierząt.
Wartości Odżywcze i Zastosowania
Purchawka chropowata jest grzybem jadalnym, jednak do spożycia nadają się tylko młode owocniki, których wnętrze jest jeszcze białe i elastyczne. Grzyb ten jest dobrym źródłem białka, węglowodanów, tłuszczów i wielu mikroelementów. Dominują w nim kwasy tłuszczowe: linolowy, oleinowy, palmitynowy i stearynowy.
Badania wykazały, że purchawka chropowata łatwo akumuluje metale ciężkie oraz selen, dlatego może być wykorzystywana jako gatunek wskaźnikowy. Wykazano również jej zdolność do wiązania jonów rtęci, co czyni ją przydatną do oczyszczania wody i ścieków zanieczyszczonych tym metalem.
Składnik odżywczy | Zawartość w purchawce chropowatej |
---|---|
Białko | Wysoka |
Węglowodany | Średnia |
Tłuszcze | Średnia |
Mikroelementy | Wysoka |
Purchawka chropowata może być wykorzystywana nie tylko jako źródło wartości odżywczych, ale również jako bioindykator zanieczyszczenia środowiska metalami ciężkimi. Jej zdolność do akumulacji toksycznych substancji czyni ją przydatną do oczyszczania wód i ścieków zanieczyszczonych rtęcią.
Wniosek
Bez wątpienia, purchawka chropowata to interesujący gatunek grzyba, powszechnie występujący w lasach Polski i na całym świecie. Młode owocniki tej purchawki są jadalne, a przy tym charakteryzują się wysokimi walorami odżywczymi oraz smakowymi. Ponadto, purchawka chropowata może być wykorzystywana do bioakumulacji metali ciężkich i oczyszczania zanieczyszczonych wód.
Ze względu na powszechne występowanie purchawki chropowatej i jej znaczenie w leśnych ekosystemach, warto podejmować działania na rzecz ochrony i racjonalnego gospodarowania populacjami tego gatunku. Dzięki temu będziemy mogli cieszyć się zaletami purchawki chropowatej zarówno w kuchni, jak i w procesach oczyszczania środowiska.
Podsumowując, purchawka chropowata to gatunek grzyba, który zasługuje na naszą uwagę i właściwą ochronę. Jej zastosowania oraz znaczenie w ekosystemach leśnych sprawiają, że jest to wyjątkowy organizm, który warto poznawać i doceniać.